Hopp til hovedinnhold

Carl Howelsen

Karl Frithjof Hovelsen var ein av Noregs mest kjende skiløparar i åra etter 1900, og var nordisk mester i både kombinert og langrenn. Etter at han emigrerte til USA dreiv han opplæring i skisport og blir rekna som ein av dei amerikanske skipionerane- The flying Norseman.

​

Karl Fridtjof Hovelsen


FØDT

23.mars 1872, Christiania(Norge)


DØD

13.september 1955, Oslo(Norge)


VIRKE

Skihoppar, kombinertløpar, langrennsløpar


FAMILIE

Gift med: Anna Skarstrøm i 1922

Barn: Leif Hovelsen

Skimuseet i Holmenkollen
Skimuseet i Holmenkollen

 

 

 

Karl var fødd og oppvaksen på Bislett i Oslo, men hadde røter i Ringsaker og Vestre Aker. Han vart fødd i 1877 som nummer tre i ein barneflokk på elleve. Han var ein energisk ungdom, og var kjend for å finne på mykje lått og løye.

Eit år ved nyttårstider drog han og ein gjeng andre skiløparar frå Oslo-området til Nordmarka. Her laga dei seg ein hoppbakke og hoppa utkledde som gamle bestemødre og julenissen. Dei utførte artige røyrsler og triks i lufta før dei landa. Carl hoppa heile 20 meter, medan han heile tida spelte på trekkspelet sitt -sjølv då han landa..

Karl var ein dyktig skiløpar, og vann nordisk kombinert i Holmenkollen i 1903, i tillegg til 50 km langrenn både i 1902 og 1903. Under prisutdelinga i 1903 blei han hylla av sjølvaste polarhelten Fridtjof Nansen, og skikongen Lauritz Bergendahl kalla han "mitt største forbilde".

Karl Hovelsen er, trods sin overlegenhed som skiløber og den frygt dette har givet blant konkurrenter, trods al den ære og hyldest han har faaet, ingen overlegen brauter. Nei, en lun, elskelig og gjennem tækkelig mand der saaledes ogsaa ved disse sine egenskaber maa staa for enhver idrætsmand som et lysende exempel.

Asker og Bærums Budstikke 1. april 1903
  • Norsk skimuseum

Men i 1903 vart Karl arbeidsledig. Mange hoppa på Amerikabåten i håp om eit nytt og betre liv, og Karl han hadde høyrt om gode moglegheiter for arbeid over Atlanteren. I 1905, rett før unionsoppløysinga med Sverige, emigrerte han til USA. Han endra i same slengen namnet sitt til Carl Howelson.

Samme år danna Carl og andre nordmenn Chicago Ski Club. Dei nytta ein skibakke nordvest for byen, som snart blei kjend som Amerikas Holmenkollen. Folk strøymde til for å få med seg konkurransane i bakken, og på eit tidspunkt var det over 33000 tilskodarar til stades.

Carl tok med seg det gode humøret og påfunna sine til Amerika. Der han var, skjedde det ting.

 Ein gong han besøkte ein fornøyelsespark i Chicago, låg han merke til ei vassrenne der dei besøkande rann ned i små båtar for å slutte i eit basseng med eit stort plask. Renna begynte i eit 30 meter høgt tårn og var superpopulær blant dei besøkande. 

Carl fekk då ideen om å renne ned på ski i staden for i båt. Parkvaktane var kanskje ikkje like nøye med HMS-reglar i 1906, for han fekk lov å festa metall under skia, og bygde eit hopp på kanten. Med hjarta i halsen og stor beundring kunne publikum sjå våghalsen fare utfor hoppet i høg fart, fyke vel 25 meter bortover vassflata før han sank til brystet i vatnet. Folk var trollbunde av det dei hadde sett, og den flygande nordmannen fekk fortsette med galskapen.

Rykta gjekk fort om framsyninga, og ein søndag kom direktøren for verdas mest berømte sirkus, Barnum and Baileys The greatest Show on Earth innom og lurte på om nordmannen kunne tenke seg å hoppe framfor publikum i sirkusteltet. Howelson sa ja, og begynte ein ny karriere som skishowmann.

Sirkussesongen starta i Madison Square i New York den 21 mars 1907. Det var over 20 000 menneske tilstades på opningsdagen, og dei vart sjokkert då dei såg nordmannen fly gjennom lufta. I New York Journal kunne ein dagen etter lese om Howelsens mirakuløse flytur på ski over elefantane i manesjen. 

Snart fekk han namnet «the flying Norseman» og "Captain" Howelson. New York hadde Howelson-feber. Avisene og publikum blei ikkje lei av å skrive om nordmannen, og i løpet av 1907 hadde vel 4 millioner menneske sett han utføre dei dristige hoppa. Sirkuset opptrådte gjerne to gongar om dagen, i opp mot 16 byar i månaden, og sirkuset turnerte i 146 byar i 16 statar. 

Det var hektiske dagar for skihopparen, som etter kvart blei trøtt av sirkuslivet.

  • 1/3
  • 2/3
  • 3/3

"
The most sensational of the many new features was Carl Howelsen 's soulstirring slide down a sharp incline on skis - Norwegian snowshoes. It double discounted anything seen before in the breakneck line. On his own skill and strength and courage alone his very existence hung. It hardly needed the tumultuous applause that greeted him to tell that the new act was a tremendous success.

New York Press, March 22 1907

Howelson søkte mot dei ville fjella og snøen i vest. I 1909 tok Carl toget til Denver, der han fortsatte med skioppvisningar. Skiinteressen bredte om seg, og store folkemengder kom til skikonkurransane.

 På ein av utfluktane i dei lokale fjella forelska Howelsen seg i den lille byen Steamboat Springs. Han kjøpte ein ranch der, og ganske snart var den lille byen også gang med skikonkurranser.

  • 1/1

 Han fekk bygga ein skihoppbakke som fekk det permanente namnet Howelsen Hill, starten på ski- og idrettsanlegget Howelsen Hill Ski Area, som er eit av dei mest kjende skihoppanlegga i dagens USA. Desse bakkane blir framleis brukt som treningsbakkar for unge lovande skihopparar, og har vore treningsbakkane til iver 79 olymiske deltakarar. Området er kjend som ein av «pioneer ski resorts» i USA, og her finn du også Colorado Ski and Snowboard Museum og Hall of Fame.

Tusenvis av amerikanarar ynskja å læra ikkje berre skihopp, men langrenn og utfor. Carl og mange andre nordmenn blei engasjert i opplæring, og det første nasjonale skirennet blei arrangert i 1921. Framfor 40 000 tilskodarar vann Howelsen igjen, og blei amerikansk mester. Dette rennet blei den siste konkurransen for Carl i USA.

I 1922 reiste han heim til Oslo for å besøke sine gamle foreldre og feire gullbryllupet deira. Planen var å reise tilbake til Colorado samme vinter, men slik blei det ikkje. I Noreg møtte han sin framtidige kone Anna Skarstrøm, og dei gifta seg same år. Året etter fekk dei sonen Leif. Carl blei verande og fekk jobb som murar.

Carl haldt fram å vera ein aktiv skiløpar, og brukte Nordmarka som få andre, ofte på turar saman med sonen Leif.

 Han fortsatte og som aktiv konkurransehoppar, og blei som 50-åring nummer 6 i Holmenkollen! Dei neste åra blei han ofte brukt som prøvehoppar i dei store konkurransane. 

Carl Howelsen blei buande i Noreg fram til sin død i 1955.

  • 1/2
  • 2/2

Howelsen er ikkje gløymt i det store skimiljøet i Amerika. Han har fått namnet sitt i Hall of Fame i Colorado Skimuseum. 

Han blir framleis sett pris på av dagens toppidrettsutøvarar i Colorado. Det amerikanske teamet som vann sølv i kombinert i Vancouver i 2010 let seg fotografere framfor ein bronsestatue av Howelsen.

På monumentet som står på Vestnorsk Utvandringssenter blir Carl heidra som ein av pionereane innan amerikansk skisport, saman med ei rekke andre nordmenn som tok med seg skikunnskapane i Amerikakofferten.

  • 1/1
    Vestnorsk Utvandringssenter
  • 1/1
    SKispor fra fortiden- NRK TV

Kilder og referanser

Museum24:Portal - 2024.11.2 5
Grunnstilsett-versjon: 1