Hopp til hovedinnhold

Olaus Jeldness

reiste til Canada for å grave gull, og tok med seg kunnskapen om og kjærleiken til skisporten. Han blei ein pioner både innan gruvedrift og skisport, og vann landets første mesterskap i alpint og hopp i 1898. Han blir difor kalla den canadiske skisportens far.

FØDT

01.oktober 1856, Stangvik, Norge

DØD

24.april 1935, Spokane, Washington, USA

VIRKE

Gruvearbeidar, forretningsmann og skiløpar

FAMILIE

Gift med: Sigrid Hendricksen

Barn: Randie, Agnes Marie og Margaret

Olaus Gjeldness var fødd som ein av sju søsken i Stangvik på Nordmøre, og vart tidleg kjend med skisporten i Norge. Han emigrerte frå Trondheim i 1873 med sikte på "de forenede nordamerikanske fristater". Han jobba saman med dei eldre brødrene i gruvedrift i fleire av statane i Midtvesten i nær 20 år.

  • 1/1
    Olaus og døtrene

I 1894 kom han til byen Rossland i British Colombia, Canada, der han vart spesielt involvert i gullgraving i fjellet Red Mountain. Fjellet var stupbratt, og Olaus brukte skia både opp og ned fjellet. For dei andre som gjekk på truger opp og ned var det litt av eit syn å sjå nordmannen sette utfor den 2,5 km lange fjellsida på ski. Dei spektakulære nedfartane vart grunnlaget for det som vart den første uoffisielle alpintkonkurransen i 1896. To år seinare arrangerte Jeldness Rossland Winter Carnival, det canadiske mesterskapet for ski. Tre år på rad vann han mesterskapet som samla tusenvis av menneske i Rpsslands gater, før han pensjonerte seg som skiløpar. Mesterskapet blir framleis arrangert i dag.

På Rossland Historical Museum kan ein sjå dei originale vandrepokalane frå starten av mesterskapa, der Olaus fekk inngravert følgande sitat:

Play not for gain- but sport

Leep not for gold- but glee

Oh! Youth play well thy part

Whate'er life's game may be

  • 1/1
  • 1/1

I 1935 døydde Olaus Jeldness av lungebetennelse. Aska hans blei spreidd i Red Mountain, og i minneorda hans kunne ein lese om ein hjartevarm person som elska skisporten og var ein framifrå læremeister for ungdommen. Olaus Jeldness sin innsats og lidenskap for skisporten har hatt ein varig innverknad på utviklinga av vintersport i Canada. Han vart ein respektert skileiar og ein inspirasjon for generasjonar av skientusiastar. Hans arv lever vidare gjennom skikonkurransar og skianlegg over heile landet.

I 2013 blei han heidra med ein statue i byen Rossland. 

På monumentet som står på Vestnorsk Utvandringssenter blir Olaus Jeldness rettmessig heidra som ein av pionereane innan amerikansk skisport, saman med ei rekke andre nordmenn som tok med seg skikunnskapane i Amerikakofferten.

  • 1/2
  • 2/2
    Vestnorsk Utvandringssenter

Kilder og referanser

Museum24:Portal - 2024.11.2 5
Grunnstilsett-versjon: 1