På minnesteinen over den norske utvandringa til Nord-Amerika som ein finn på Vestnorsk Utvandringssenter er fleire årstal framheva; år 1000 for den norrønne oppdaginga av Vinland, 1492 for Colombusferda, 1776 for den amerikanske frigjeringskrigen og 1865, året då borgarkrigen slutta og masseinnvandringa frå Norge skaut fart.
- 1/1
Den første organiserte utvandringa til Nord-Amerika starta med skipet “Restaurationen” som reiste frå Stavanger til New York i 1825. Historiske kjelder viser imidlertid at det reiste nordmenn til både Nord- og Sør-Amerika lenge før det, og vi finn og mange som reiste til heilt andre delar av verda som Australia, New Zealand, Kina og Sør-Afrika. Likevel snakkar vi ofte om den store norske utvandringa til Nord-Amerika, då dette er den største gruppa av utvandrarar frå Noreg i nyare tid.
Mellom 1860 til 1910 rekner ein med at over 800 000 nordmenn emigrerte til USA og Canada. Det var fleire årsakar til den norske utvandringa. For mange var det økonomisk nød og fattigdom. På 1800-talet var Noreg eit land prega av småbrukarar og fiskarar, og mange familiar strevde med å få endane til å møtast. I nokre tilfelle var politisk uro og religiøs forfølging drivkrafta bak utvandringa. Mange søkte betre levekår og religiøs fridom i dei nye landa.
Utvandringa gjekk i tre store "bølger" frå Norge på midten av 1800-talet og begynnelsen av 1900-talet. Den første store utvandringsbølgja kom i kriseåra 1866–1873, då 111 000 nordmenn drog frå landet. Den neste store bølgja slo ut i åra 1880–1893, med over 250 000 utvandrarar. Det var nesten like mange som talet på innbyggjarar i norske byar i 1865. Den siste store utvandringsbølgja skjedde mellom 1900 og 1910, då 200 000 reiste. I denne siste perioden var det ei til dels sterk gjeninnvandring, der fleire tidlegare utvandrarar kom tilbake. Utvandringa likna då nærast ei slags langpendling.
Den norske utvandringa hadde ei stor påverknad både på Noreg og på dei landa der nordmenn slo seg ned. I Noreg førte utvandringa til ei sterk reduksjon i folketalet, spesielt på landsbygda. Samtidig førte pengane som vart sende heim frå utvandrarane til ein viss økonomisk vekst. Mange nordmenn har framleis familiemedlemmar i land som USA, Canada og Australia, og i dag er den norske utvandringa ei viktig del av norsk historie og kulturarv. I dei nye landa spelte nordmenn ei viktig rolle i å bygge opp samfunn og infrastruktur, særleg i landbruksområde og kystregionar. Den norske arva kan framleis merkast i dagens samfunn i fleire av desse landa, både i form av norsk kultur, tradisjonar og språk.
Historia om den norske utvandringa er ei påminning om korleis menneske kan forme historia gjennom sine valg og handlingar.
- 1/3
- 2/3
- 3/3
