Krigsseglarmonumentet

Ved Emigrantkyrkja er det reist ein minnestein over krigsseglarane som deltok på verdshava under krigen.
Bautaen er æresminne over alle krigsseglarane i den norske handelsflåten og andre krigsveteranar som verja fedrelandet, fridom og sivilisasjon under andre verdskrig 1939-1945, og som seinare busette seg utanlands.

Då krigen braut ut, var det 34 000 sjøfolk om bord i norske skip utanfor landegrensene. Nazistane gav ordre om at uteseglande skip skulle leggja kursen til Norge eller andre land under tysk styre, men ingen gjorde det.

I staden gjekk dei til allierte hamnar og melde seg til teneste. Den store norske flåten kom inn under rederiet Nortraship, som blei danna for å administrere den internasjonale flåten.

Innsatsen krigsseglarane gjorde under andre verdskrig reknast som Norges viktigaste bidrag til dei alliertes siger over den tyske krigsmakta. Under ekstremt vanskelege forhold frakta norske handelsskip drivstoff, krigsmateriell og andre varar, først og framst over Atlanterhavet, men også i Middelhavet, Indiahavet og den vestlege delen av Stillehavet.

Krigsseglarane gjekk gjennom betydelege psykiske påkjenningar; ei konstant fare for voldsom død, kjensla av å vera forsvarslause ovanfor overmakta og fiendtlege fly- og ubåtangrep og den manglande kontakten med familie og venner heime i Norge tok på. Fram til freden i 1945 mista kring 3800 menneske i uteflåten livet i krigsforlis, og 473 skip gjekk tapt.

Det var hjem vi sjøfolk skulle

Nordahl Grieg, Sang til den norske hær i Skottland

Då 2.verdskrig var over, var det mange av sjøfolka som ville heim til eit fritt land og familie og venner som venta heime. Men ikkje alle vende heim. Ein del busette seg i utlandet, og vart ein ny gruppe med norske utvandrarar.

Nortraship hadde samla opp lønnsmidlar som skulle vore utbetalt sjøfolket, men etter krigen var pengane borte. Mange av sjømennene var traumatiserte etter krigsinnsats og torpedering av konvoiar, i transport for dei allierte styrkane. Den viktige krigsinnsatsen deira vart neglisjert av norske myndigheiter og mange vart dårleg behandla, noko som førte til at mange flytta frå Norge for godt.

Av over 35 000 sjøfolka på den norske flåten i utanriks, var det mange tusen som slo seg til for godt ute, i mellom anna USA, England og Australia. Det var eit sterkt samhald mellom krigsseglararne, og krigsseglarklubbar vart danna over store delar av kloden.

På monumentet som er sett opp på Vestnorsk Utvandringssenter er det lista opp krigsseglarklubber som hadde tilknyting til krigsseglarforbundet som låg utanfor Norge sine grenser, dei fleste i Amerika.

Minnesmerket vart avduka på opningsdagen for Emigrantkyrkja, 6.juli 1997. Det var Erik Bye som avduka monumentet.

Dette er eit påminningsmerke, eit minnesmerke som vil vera eit kraftig signal til dei som vart verande i utlandet, om at dei ikkje er gløymde.

Erik Bye under talen ved avdukinga

Æresminne over alle krigsseglarane

I den norske handelsflåten og andre krigsveteranar

som verja fedreland, fridom og sivilisasjon

under andre verdskrigen1939-1945

og som seinare busette seg utanlands

Særleg hugsar vi krigsseglarklubbane i Seattle- New York- Chicago- Los Angeles(San Pedro)- New Orleans- San Francisco- Vancouver,B.C.- Liverpool- Durban- Melbourne- Sydney- og grupper andre stader i verda

NOREG TAKKAR

Steinen er reist ved Den norske sjømannsmisjon, Veteranrådet 1940-1945 Vestlandet, Seattle Bergen Sister City Assosiation, Norwegian Commercial Club- Seattle og Leif Erikson Lodge no.1, Sons of Norway Seattle

Vil du læra meir om krigsseglarane?

Kilder og referanser

Rødland, Kjartan (2012) Draumen vart verkeleg Sletta : Vestnorsk utvandringssenter
Store norske leksikon (2024) Krigsseiler Url: https://snl.no/krigsseiler